Калі я пісаў пра старынскую малочную, то сцвярджаў, што яна была адзіным прамысловым прадпрыемствам у Старыне. А вось сёння, паглыбіўшыся ў згадкі, зразумеў, што, мабыць, памыляўся.
Было ў Старыне і яшчэ адно прадпрыемства. На той жа Белай дарозе.
На ёй знаходзілася малочная, школа, недалёка быў клуб. За школай, злева па дарозе, цягнуліся доўгія рады саўгасных клецяў. Уздоўж Белай дарогі, з левага боку, да самай жаўнінскай дарогі, размяшчаўся калгасны сад, які садзіў яшчэ мой дзядзька Грышка, калі быў старшынёй мясцовага калгаса. Праз паўкіламетра, справа па дарозе, у канцы Старыны знаходзіліся канюшня і стары цялятнік, комплекс сіласных ям. У шасцідзесятыя гады на жаўнінскім скрыжаванні Белай дарогі пачалі будаваць і хаты.
А за клецямі, з левага боку Белай дарогі, знаходзілася старынская цагельня. Што яна сабой уяўляла ў часы свайго функцыянавання – я не ведаю, бо ў мае часы гэта быў толькі кар’ер, у якім капалі гліну, ды напаўзгніўшыя сталы, на якіх рабілі цэглу. Ды і то, гэта, пэўна, былі не першапачатковыя сталы, а, хутчэй за ўсё, тыя, што ўжо ў нашы часы зрабіў дзед Сцяпан, калі яму спатрэбілася цэгла для нейкіх гаспадарчых патрэб.
Наколькі я памятаю, гэтую цэглу-сырэц рабілі з гліны, дадаючы ў яе сечаную салому і разводзілі вадой. Пасля сырэц высушваўся, мабыць, на тых жа сталах. А вось як і дзе тая цэгла абпальвалася на агні (і ці абпальвалася наогул?) – невядома. У нашы часы ніякага такога абсталявання на месцы цагельні ўжо не засталося.
А некалі ж цагельня павінна была з’яўляцца буйным, па мерках Старыны, прадпрыемствам. Бо калі ў Старыне будавалі школу (яшчэ першую, на кубліцкім скрыжаванні), то цэглы для яе патрэбна было нямала. І яе, пэўна, рабілі тут жа, на месцы, у Старыне, у цагельні, якую я апісваю.
Але час – страшэнны руйнавальнік. Знішчае нават каменне, не кажучы ўжо пра цэглу. Гэтак жа знішчае і памяць пра справы, звязаныя з ёю…
Міхась Мірановіч. Старына. Іранічныя мемуары. Мінск. “Медысонт” 2020
Людзі і месцы, адзначаныя ў тэксце: ↓