Памятаю некалькі гандлёвых кропак у Старыне. Не, адначасова больш адной іх ніколі ў нас не было. Але яны часта зменьвалі месца знаходжання, у залежнасці ад таго, хто іх узначальваў. І называліся ўсе яны аднолькава – ларок.
Першы ларок, які я памятаю, размяшчаўся ў хаце Гэлькі. Хата ў яе была вялікая, нават занадта вялікая, як для Старыны, і пад ларок быў адведзены цэлы трысцен. Ларок знаходзіўся зручна – амаль у сярэдзіне вёскі. Працаваў у ім, калі я не памыляюся, Лёшка Амяллянаў, або Лёшка-Вэксаль. Бо ў тыя часы калгаснікам замест зарплаты налічваліся працадні, якія выдаваліся ў канцы года. І грошай у пакупнікоў у наяўнасці часта не было. Дык Лёшка даваў тавары ў крэдыт, на вэксаль, як казалі ў Старыне. Асартымент тавараў у ларку быў невялікі: соль, запалкі, мыла.
Пасля Лёшка перавёз ларок трохі далей у сярэдзіну вёскі, у хату бацькі, дзе жыў. Адгарадзіў з дошак закутак у трысцене і гандляваў там.
Нейкі час ларок знаходзіўся ў не вельмі зручным для нас месцы – у тым канцы вёскі. Такі ж закутак пад ларок зрабіў у сваім трысцене Пецька Пепелка і гандлявала ў ларку яго жонка.
Для нас, жыхароў гэтага канца вёскі, атрымлівалася ледзьве не аднолькава: схадзіць у старынскі ларок ці ў Дольцы ў прадмаг, сельмаг ці нават у ларок нарыхтоўшчыка Давідовіча.
Пасля таго, як школу ў Старыне зачынілі, ларок змяшчаўся ў памяшканні былой школы, на павароце на Жаўніну. Асартымент тавараў крыху расшырыўся: акрамя солі, запалак і мыла, з’явіліся дзіцячыя прысмакі: цукеркі-падушачкі і пернікі. Праўда, падушачкі часам так зліпаліся, што ты мог купіць толькі ўвесь камок, а ніяк не менш, а пернікамі можна было пры патрэбе забіваць цвікі – такія яны былі чэрствыя. З’явіліся і кансервы: часцік у таматным соусе.
Адной парой быў ларок поруч з хатай дзеда Маркі – у аксіннінай хаце. Гандлявала ў ім Вольга Аксінніна. Пасля Вольга забрала ларок да сябе – у крайнюю хату з боку Дольцаў.
Ну, і апошні старынскі ларок на маёй памяці – гэта аўталаўка, на якой працавалі Вольга Аксінніна з мужыком Іванам Ёсіпавым.
Ці ходзіць зараз якая аўталаўка ў Старыну – не ведаю. Хутчэй за ўсё – не, бо жылых дамоў у ёй засталося 5-6 (і гэта з больш, чым ста ў часы майго маленства!).
Былі часы, калі нечага было купіць, потым – не было за што купіць, а зараз – некаму купляць…
Міхась Мірановіч. Старына. Іранічныя мемуары. Мінск. “Медысонт” 2020
Людзі і месцы, адзначаныя ў тэксце: ↓